Algemene Voorwaarden bij Contracten: Voordelen, Nadelen en Juridische Bescherming

20 november 2024 Door: Cerena de Vries

Dagelijks worden op grote schaal overeenkomsten gesloten volgens gestandaardiseerde modellen, waarbij de voorwaarden uitvoerig en in detail zijn geregeld. Deze algemene voorwaarden bij contracten, die vaak eenzijdig door een onderneming zijn opgesteld, zijn bedoeld om te worden opgenomen in toekomstige overeenkomsten van een bepaalde soort, zoals verzekeringspolissen, vervoercondities, en huurkoopcontracten. Deze uniforme bedingen, bekend als standaardvoorwaarden, standaardcontracten of algemene voorwaarden, worden vaak door de wederpartij geaccepteerd zonder dat deze ze heeft gelezen of de volledige inhoud kent.

In de praktijk wordt een contract inclusief de algemene voorwaarden regelmatig door de wederpartij ondertekend, maar vaak ontstaat de overeenkomst mondeling of door briefwisseling waarbij wordt verwezen naar algemene voorwaarden die bij de ondernemer of elders ter inzage liggen. De ondernemer van wie de algemene voorwaarden afkomstig zijn, wordt de gebruiker genoemd, terwijl degene die met hem een overeenkomst aangaat, de wederpartij wordt genoemd.

Voor- en nadelen van het gebruik van algemene voorwaarden bij contracten

De voordelen van het gebruik van algemene voorwaarden zijn duidelijk. Ze zorgen voor een enorme besparing van tijd en kosten voor beide partijen, omdat de voorwaarden niet voor elke transactie afzonderlijk hoeven te worden besproken en vastgesteld. Hierdoor kunnen toekomstige omstandigheden die tot moeilijkheden zouden kunnen leiden, vooraf worden meegenomen en potentiële onenigheden bij voorbaat worden opgelost. Dit voorkomt spanningen tussen de contractanten en bevordert de rechtszekerheid.

Echter, tegenover deze voordelen staan ook belangrijke nadelen. Algemene voorwaarden worden meestal eenzijdig door de ondernemer of door een groep van ondernemers opgesteld en bevatten vaak bepalingen die voor de wederpartij nadelig zijn. Soms wordt de wederpartij ingeperkt wat kan leiden tot rechtsongelijkheid.

Wanneer in een gedrukte tekst op het briefpapier van de ondernemer met kleine lettertjes wordt verwezen naar algemene voorwaarden die op één plaats in het land ter inzage liggen, wordt het voor de meeste wederpartijen, vooral consumenten, praktisch onmogelijk om er kennis van te nemen. Zelfs als de wederpartij de voorwaarden vooraf leest, mist zij vaak de juridische kennis om de draagwijdte ervan te begrijpen of heeft het geen zin om zich tot een andere ondernemer te wenden omdat alle ondernemers in dezelfde branche soortgelijke algemene voorwaarden hanteren.

Bescherming van de wederpartij

Discussies over de toepasselijkheid van algemene voorwaarden komen vaak voor. Om de praktijk tegemoet te komen, worden aanbod en aanvaarding van algemene voorwaarden dus sneller aangenomen dan bij de algemene regels voor aanbod en aanvaarding. Het daadwerkelijk lezen en begrijpen van de algemene voorwaarden is niet vereist.

De wet biedt bescherming aan de wederpartij op twee manieren: ten eerste kan de wederpartij een beding in de algemene voorwaarden vernietigen als het onredelijk bezwarend is. Voor consumenten en soms kleine ondernemingen bestaan de ‘zwarte’ en ‘grijze’ lijsten, waarbij zwarte bedingen altijd als onredelijk worden beschouwd en grijze bedingen vermoedelijk onredelijk zijn. Ten tweede moet de wederpartij bij het aangaan van de overeenkomst de kans hebben gehad om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Als dit niet het geval is en de voorwaarden zijn niet correct verstrekt, is dit ook een vernietigingsgrond.

Het recht op vernietiging geldt wel voornamelijk voor consumenten en kleine bedrijven. Grote ondernemingen worden geacht te hebben ingestemd met de algemene voorwaarden, en een beroep op vernietiging wordt gezien als een onnodige inbreuk op de contractsvrijheid. De wet bepaalt wanneer een onderneming ‘groot’ is, bijvoorbeeld als de jaarrekening openbaar is gemaakt of als de onderneming 50 of meer werknemers heeft.

In onze webshop bieden wij meerdere modellen aan voor algemene voorwaarden, zoals bijvoorbeeld: