HR: Bestelknoppen Niet Duidelijk Genoeg voor Consumenten

Op 4 oktober 2024 heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan over de duidelijkheid van bestelknoppen in webwinkels. De centrale vraag was of teksten zoals ‘bestellen’, ‘bestelling plaatsen’ of ‘bestelling afronden’ duidelijk genoeg maken dat de consument een betalingsverplichting aangaat.

De uitspraken samengevat:
Deze teksten schieten te kort, met mogelijke vernietiging van de koopovereenkomst als gevolg. Dit heeft grote gevolgen voor zowel online winkelen als incassoprocedures.

Juridische Achtergrond Bestelknoppen

Volgens het Europese consumentenrecht, specifiek artikel 8 van de Richtlijn Consumentenrechten (2011/83/EU), moet de tekst op een bestelknop duidelijk maken dat de consument een betalingsverplichting aangaat. Deze eis is opgenomen in artikel 6:230m van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek. Door uiteenlopende uitspraken in verschillende rechtszaken, heeft de rechtbank Rotterdam in twee zaken prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad.

Prejudiciële vragen aan de Hoge Raad zijn vragen van een lagere rechtbank of gerechtshof aan de Hoge Raad over de uitleg van een rechtsregel. Dit gebeurt wanneer de lagere rechtbank behoefte heeft aan een duidelijke interpretatie om een beslissing in een concrete zaak te kunnen nemen. Het doel is om eenheid in de rechtspraak te bevorderen en te zorgen voor een consistente toepassing van het recht. Het antwoord van de Hoge Raad is bindend voor de rechter die de vraag heeft gesteld en kan ook invloed hebben op vergelijkbare zaken in de toekomst omdat uitspraken van de Hoge Raad als leidraad gebruikt kunnen worden door rechters.

De zaak bol.com

In deze zaak draait het om een consument die enkele artikelen op bol.com heeft besteld en gekozen heeft voor achteraf betalen. De consument heeft echter niet betaald, waardoor bol.com juridische stappen heeft ondernomen.

De eerste vraag die opkomt, is of de tekst ‘bestelling plaatsen’ op de bestelknop van bol.com voldoet aan de wettelijke vereisten. Het Hof van Justitie van de EU stelt dat de tekst op de knop duidelijk moet zijn en een directe link moet hebben met een betalingsverplichting. Dit moet worden beoordeeld op basis van de omgangstaal en de verwachtingen van de gemiddelde consument. Het doel hiervan is om te beogen dat het feit dat er een betalingsverplichting aangegaan wordt voldoende duidelijk is voor de consument, kijkend naar de tekst op de bestelknoppen.

De tweede vraag betreft de maatregelen die een rechter moet nemen als bestelknoppen niet aan de eisen voldoen. Volgens Europees recht moet er een effectieve, afschrikwekkende en evenredige sanctie zijn.

Oordeel van de Hoge Raad
De Hoge Raad oordeelt dat de tekst ‘bestelling plaatsen’ niet voldoet aan de eisen, aangezien het voor de gemiddelde consument niet duidelijk genoeg is dat het plaatsen van een bestelling een betalingsverplichting met zich meebrengt. Dit geldt ook voor knoppen met de teksten ‘bestellen’ of ‘bestelling afronden’.

De rechter kan in dergelijke gevallen de overeenkomst geheel of gedeeltelijk vernietigen. Bij algehele vernietiging moeten de partijen de door hen verrichte prestaties terugdraaien. De Hoge Raad stelt dat algehele vernietiging alleen mogelijk is als de consument daartegen geen bezwaar heeft.

Bij verstek zaken (als de consument niet verschijnt in de rechtszaak) of als de consument bezwaar maakt kan de rechter slechts gedeeltelijk vernietigen, door een korting op het te betalen bedrag toe te passen. De hoge raad adviseert hierbij een korting van een derde van het bedrag.

De zaak ‘Opleiding Doktersassistent’

In deze zaak gaat het om een bedrijf dat een opleiding voor doktersassistent aanbiedt. De consument heeft zich via internet ingeschreven en de bestelknop ‘schrijf je nu in’ gebruikt. Op een gegeven moment is zij gestopt met de opleiding en heeft de termijnbetalingen stopgezet. Het bedrijf eist bij de rechter het resterende lesgeld.

De rechter heeft geoordeeld dat de tekst op de bestelknop niet duidelijk is en derhalve voldoet aan de eisen, waardoor de overeenkomst vernietigbaar is. De consument heeft aangegeven dat zij de overeenkomst wil laten vernietigen. Het bedrijf stelt dat de consument, bij algehele vernietiging van de overeenkomst, een vergoeding moet betalen voor de waarde van de reeds ontvangen lessen. De rechter heeft hierover prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad.

Oordeel van de Hoge Raad
De Hoge Raad oordeelde dat de consument na algehele vernietiging van de overeenkomst slechts een redelijke vergoeding hoeft te betalen voor de al geleverde prestaties. Het is aan de rechter om dit te beoordelen. De Hoge Raad stelt dat het niet redelijk is als het bedrijf de volledige waarde zonder enige korting terugkrijgt, omdat de sanctie bij niet-naleving van de bestelknopbepaling dan niet doeltreffend en afschrikkend zou zijn.

Toekomst

De rechtbank zal de zaken voortzetten en de antwoorden van de Hoge Raad in haar uitspraken betrekken. Dit oordeel benadrukt het belang van duidelijke communicatie over betalingsverplichtingen bij online aankopen, wat essentieel is voor zowel consumenten als webwinkels.

Heeft u een webshop of wilt u er een overnemen? In onze webshop bieden wij meerdere voorbeeldcontracten hiervoor aan.