Nieuwe Governancecode Zorg

19 mei 2017 Door: Richard Beverwijk

Per 1 januari 2017 is de Zorgbrede Governancecode 2010 vervangen door de Governancecode Zorg 2017. Deze nieuwe code is een initiatief van de Brancheorganistaties Zorg, waarin onder meer Actiz, GGZ Nederland en de VGN zijn vertegenwoordigd.  De Governance Code Zorg 2017 is een richtinggevend document voor de hele zorgsector. Leden van de Branchorganisaties Zorg zijn verplicht om deze Code toe te passen en na te leven. Maar zorgaanbieders die geen lid zijn van een van deze branchorganisaties zullen ook moeilijk om de Governancecode Zorg 2017 heen kunnen, omdat gemeenten en/of zorgverzekeraars bij aanbestedingen doorgaans van de inschrijvers zullen eisen dat zij de Code zullen naleven.

In de toelichting op de nieuwe Governancecode Zorg 2017 wordt benadrukt dat de Code geen vrijblijvend karakter heeft en dat het beginsel ‘pas toe of leg uit’ eigenlijk zou moeten worden vervangen door het beginsel ‘pas toe en leg uit’. De Brancheorganisaties Zorg willen voorkomen dat te gemakkelijk van de Code kan worden afgeweken en wil af van de regel dat afwijking kan, als de afwijking maar kan worden uitgelegd. Dit is een terechte aanscherping. De zorgsector heeft er baat bij dat de Code op een uniforme manier wordt toegepast, afwijkingen zouden in beginsel niet aan de orde mogen zijn.

Governancecode Zorg 2017: de BV als Zorginstelling

Verder valt het op dat in de Governancecode Zorg 2017 nog meer dan in de Zorgbrede Governancecode 2010 rekening wordt gehouden met zorginstellingen die in de vorm van een BV worden uitgeoefend. Er wordt in de nieuwe Code vaker verwezen naar de mogelijkheid dat bepaalde bevoegdheden bij de algemene vergadering van aandeelhouders (‘AV’) van de BV liggen.

Het verschil tussen een stichting en een BV komt met name tot uitdrukking daar waar het de regels omtrent de Raad van Toezicht betreft.

De positie van een Raad van Toezicht (‘RvT’) van een stichting is wezenlijk anders dan die van een Raad van Toezicht van een BV. Ten eerste heeft een BV formeel helemaal geen Raad van Toezicht, maar een Raad van Commissarissen (‘RvC’). De RvC vervult bij een BV de rol van de Raad van Toezicht. In de Governancecode Zorg 2017 komt de term RvC overigens niet voor. In het geval van een BV moet in de Code voor RvT dus eigenlijk RvC worden gelezen.

Een toezichthouder bij een BV heeft een hele andere positie dan de toezichthouder van een stichting. Een RvT van een stichting heeft statutair veel meer bevoegdheden en kan meestal de bestuurder ontslaan. Bij een BV ligt de zeggenschap in beginsel bij de AV en heeft de RvC minder bevoegdheden dan een ‘ gewone’ RvT. Indien de statuten geen afwijkende regeling bevatten kan een RvC van een BV de bestuurders niet benoemen of ontslaan. De RvC vervult dan dus niet de werkgeversrol. Dit wijkt af van de ideale governance structuur. Dat hoeft geen probleem te vormen .Deze constructie kan echter wel gaan wringen als de bestuurder tevens de enig- of meerderheidsaandeelhouder is (DGA). De bestuurder van de Zorginstelling kan dan nooit worden geschorst of ontslagen, hetgeen niet wenselijk is voor de governance en de ‘checks and balances’ binnen de zorginstelling.

Indien het de bedoeling is dat de RvC van een BV net als bij een RvT van een stichting de werkgeversrol ten opzichte van het bestuur gaat vervullen, dan moet dit dus expliciet worden geregeld in de statuten van de BV. Bovendien zal het Reglement, waarin de verhouding tussen de BV en de RvC wordt geregeld moeten worden afgestemd op het al dan niet uitoefenen van de werkgeversrol. In onze webshop vindt u voor een zorginstelling die in de vorm van een BV wordt gedreven zowel een model Reglement RvT Zorginstelling – met werkgeversrol, als een  model Reglement RvT Zorginstelling – zonder werkgeversrol.

Tot slot wordt nog opgemerkt dat in de Governancecode Zorg 2017 een uitzondering wordt gemaakt voor kleine organisaties. Kleine organisaties hoeven deze Code niet integraal toe te passen, maar hanteren de principes en praktische bepalingen van de Governancecode Zorg 2017 zoveel mogelijk. Onder een kleine organisatie wordt verstaan een zorginstelling waar minder dan vijftig medewerkers in dienstverband werkzaam zijn of als zzp-er zorg verlenen.