Overname van aandelen via de Ondernemingskamer

Bij ruziënde aandeelhouders die geen contractuele en statutaire regeling zijn overeengekomen waarmee de overdracht van aandelen kan worden bewerkstelligd, kan het lastig zijn om een exit te realiseren. De wet voorziet wel in een geschillenregeling bij de rechtbank, maar deze is niet populair. In plaats daarvan kiezen aandeelhouders vaak voor de enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam.

De impopulaire geschillenregeling

De geschillenregeling bij de rechtbank is geen populaire route omdat de drempel om een aandeelhouder uit te stoten of te verplichten de aandelen van de ‘onderdrukte’ aandeelhouder over te nemen groot is. De norm waaraan de rechter toetst is namelijk ‘het gedrag van de aandeelhouder’ waardoor ‘het vennootschapsrechtelijk belang’ zodanig wordt geschaad dat zijn ‘aandeelhouderschap in redelijkheid niet langer kan worden geduld’. Het vereiste dat het moet gaan om ‘gedragingen van de aandeelhouder’ is de grote boosdoener. De rechter oordeelt namelijk vaak dat niet aan de norm is voldaan. De praktijk is dat rechter de wet restrictief uitlegt: kwalijke gedragen die aan de orde worden gesteld worden in de praktijk vaak gekwalificeerd als gedragingen die niet in de hoedanigheid van aandeelhouder zijn gedaan. Om deze reden wordt een vordering tot uitstoting of gedwongen overname vaak afgewezen.

Het enquêteverzoek en de aanwijzing van een onderzoeker

In plaats van de geschillenregeling op te starten wordt regelmatig gekozen om bij de Ondernemingskamer een verzoek te doen tot een enquête. Toewijzing van zo’n verzoek leidt tot de aanwijzing door de Ondernemingskamer van een onderzoeker die het beleid en gang van zaken binnen de onderneming kan onderzoeken. Een verzoekschrift waarin wordt verzocht om een enquête kun u hier vinden. Vaak wordt een enquête verzoek gecombineerd met onmiddellijke voorzieningen zoals de schorsing van een bestuurder. Een verzoekschrift van een verzoek om een enquête met onmiddellijke voorziening vindt u hier.

De door de Ondernemingskamer aangewezen verkoopbegeleider

Omdat de Ondernemingskamer graag bereid is mee te denken aan een oplossing wordt tijdens de mondelinge behandeling van het verzoek tot een enquête vaak geprobeerd om op andere wijze dan een enquête tot een uitweg te komen. Een voorbeeld hiervan is dat de Ondernemingskamer op verzoek van partijen een verkoopbegeleider kan aanwijzen die het aandelenbelang van een van de aandeelhouders of 100% van de aandelen gaat proberen te verkopen aan bijvoorbeeld een derde partij die in beeld is. In dat geval wijst de Ondernemingskamer een verkoopbegeleider aan die deze taak op zich gaat nemen. De bindend adviseurs die de OK aanwijst zijn bijvoorbeeld M&A advocaten met jarenlange ervaring met dergelijke conflicten. De verkoopbegeleider doet na afloop van dat traject verslag aan de Ondernemingskamer. Via deze weg is het mogelijk dat de aandelen opeens toch verkocht kunnen worden waarmee het geschil dan is opgelost.

Aanwijzing bindend adviseur door de Ondernemingskamer

Indien partijen nog geschilpunten hebben die door de verkoop van aandelen niet worden opgelost kan daarvoor een bindend adviestraject worden opgestart. Voordeel van bindend advies is de snelheid en het vertrouwelijke karakter. Bij bindend advies zal de Ondernemingskamer dan een bindend adviseur aanwijzen. Deze bindend adviseurs zijn vaak (oud) rechter of (oud) advocaten die ruime ervaringen hebben met het voeren van procedures. Ons advies is om bij de bindend adviseur aan te dringen op het opstellen van een procesreglement zodat er een agenda komt en partijen weten hoe de bindend adviesprocedure verder zal verlopen.

Conclusie

Via de OK kunnen ruziënde aandeelhouders soms een overname van de aandelen forceren. De OK kan bijvoorbeeld op verzoek van partijen een verkoopadviseur aanwijzen die namens de ruziënde aandeelhouders gaat proberen om de aandelen te verkopen (aan een derde partij). Dit is een creatieve oplossing om in een conflictsituatie toch tot een overname van aandelen te komen.