Strengere Handhaving Wet DBA: Wat U Moet Weten voor 2025

Vanaf 1 januari 2025 zal de Belastingdienst streng optreden tegen schijnzelfstandigheid op basis van de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties). Dit wordt officieel aangeduid als het opheffen van het handhavingsmoratorium. Als blijkt dat u een ZZP’er inhuurt voor werk dat hij niet zelfstandig uitvoert kunt u vanaf 1 januari 2025 weer naheffingen en boetes krijgen. In dit blog leggen we eerst de voorgeschiedenis van de wet DBA uit en waarom het handhavingsmoratorium van kracht was. Daarna gaan we in op de actuele situatie en gevolgen van de handhaving Wet DBA.

Verklaring Arbeidsrelatie

De Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) is ingevoerd in 2001. De VAR was een belangrijk instrument om duidelijkheid te scheppen in de arbeidsrelatie tussen freelancers en hun opdrachtgevers. Toen de VAR werd ingevoerd, moesten zelfstandigen deze aanvragen via de Belastingdienst. Het proces was relatief eenvoudig: je vulde een formulier in met details over je werkzaamheden en situatie. Op basis daarvan beoordeelde de Belastingdienst of je in aanmerking kwam voor een bepaalde type VAR, zoals VAR-wuo (winst uit onderneming) of VAR-dga (directeur-grootaandeelhouder).

Met een geldige VAR konden zowel de zelfstandige als de opdrachtgever er zeker van zijn dat er geen loonheffingen of sociale premies hoefden te worden afgedragen, zolang de werkzaamheden en afspraken in lijn waren met de verklaring. Dit systeem was bedoeld om duidelijkheid te scheppen, maar door de eenvoud ontstonden ook situaties van misbruik, waar schijnzelfstandigheid een groot probleem werd. Dit leidde uiteindelijk tot de afschaffing van de VAR en tot de invoering van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) in 2016.

De wet DBA en handhaving

De invoering van de Wet DBA bracht belangrijke veranderingen met zich mee ten opzichte van de eerdere VAR-regeling. Waar de VAR vooral de verantwoordelijkheid bij de zelfstandige legde, legt de Wet DBA de focus op een gedeelde verantwoordelijkheid tussen zowel de opdrachtnemer als de opdrachtgever. Onder de Wet DBA moeten beide partijen namelijk samen bepalen of er sprake is van een echte zelfstandige of een verkapte dienstbetrekking.

Waar de VAR min of meer automatisch geaccepteerd werd, werd onder de Wet DBA strenger gecontroleerd en kunnen zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers boetes en naheffingen krijgen als blijkt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid. De wet was bedoeld om meer duidelijkheid en eerlijkheid te brengen op de arbeidsmarkt en om te zorgen dat zelfstandigen niet zonder de juiste bescherming en sociale zekerheid werk verrichten dat eigenlijk in loondienst zou moeten gebeuren.

Het handhavingsmoratorium: overgangsrecht

In de praktijk werd de Wet DBA niet actief gehandhaafd. Het handhavingsmoratorium op de Wet DBA werd ingesteld om opdrachtgevers en opdrachtnemers de tijd te geven zich aan te passen aan de nieuwe regelgeving zonder direct te worden geconfronteerd met boetes en naheffingen. Dit noemt men “overgangsrecht.” Gedurende het moratorium gaf de Belastingdienst alleen aanwijzingen bij twijfelachtige situaties en handhaafde alleen bij evidente kwaadwillendheid. Dit moratorium bood bedrijven een periode van relatieve rust om hun arbeidsrelaties op orde te brengen.

1 januari 2025: en nu?

Vanaf 1 januari 2025 wordt het handhavingsmoratorium opgeheven en zal de Belastingdienst volledig gaan handhaven op de Wet DBA. Dit betekent dat alle bedrijven en organisaties die mensen als zzp’er inhuren voor werk dat zij niet zelfstandig uitvoeren, weer boetes en naheffingen kunnen krijgen.

Het eerste jaar zullen er nog geen vergrijpboetes worden opgelegd bij de handhaving Wet DBA wanneer u kunt aantonen dat u stappen zet tegen schijnzelfstandigheid. Verzuimboetes kunnen wel worden opgelegd. Verzuimboetes zijn voor administratieve fouten zoals te laat indienen, terwijl vergrijpboetes zijn voor bewuste overtredingen zoals fraude.

De volledige handhaving moet er uiteindelijk voor zorgen dat de regels van de Wet DBA strikt worden nageleefd, om zo de positie van echte zelfstandigen te beschermen en schijnzelfstandigheid tegen te gaan.

Let op: ook geen nieuwe Belastingdienst modelovereenkomsten meer!
Daarnaast heeft het kabinet bekendgemaakt dat de belastingdienst  geen goedgekeurde modelovereenkomsten meer gaat aanbieden die als basis konden dienen voor opdrachtgever en zzp’er. De lopende modelovereenkomsten worden wel geëerbiedigd tot de einddatum van de overeenkomst.