Zakelijke verkoop via een onlineplatform

Veel onlineondernemers verkopen hun producten niet alleen via een eigen webshop, maar ook via grote onlineplatformen, zoals Amazon, Bol.com of Marktplaats. Er zijn zelfs online ondernemers die helemaal geen eigen webshop hebben en uitsluitend zaken doen via het platform van derden. Hoe ziet de juridische relatie tussen een verkoper en zo’n platform bij zakelijke verkoop via een onlineplatform er eigenlijk uit?

Soorten onlineplatformen voor zakelijke verkoop

 Grofweg kan er onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten onlineplatformen:

• Sociale platformen: voor het delen van informatie;
• Transactieplatformen: voor het sluiten van overeenkomsten.

Dit is geen een zwart-wit onderscheid: men kan bijvoorbeeld ook via een sociaal platform zoals Facebook producten of diensten aanbieden. Dit blog gaat echter over de zakelijk verkoop via een ‘zuiver’ transactieplatform.

Binnen transactieplatformen is er ook weer onderscheid te maken. De meest eenvoudige vorm is een onlineplatform waarop een bedrijf alleen eigen producten verkoopt. Een voorbeeld hiervan is Blokker.nl of Wehkamp.nl. Er bestaan ook intermediaire transactieplatformen, hierbij kun je denken aan Bol.com. Externe aanbieders kunnen via Bol.com eigen producten verkopen. Booking.com is evenals een intermediair transactieplatform, maar tegelijk ook een vergelijkingssite die de afnemer in staat stelt verschillende aanbieders te vergelijken met elkaar.

Wat is de relatie tussen een zakelijke klant en een intermediair platform?

Wanneer je verder inzoomt op de intermediaire platformen, dan kun je verschil zien in de mate van betrokkenheid van het platform met de gebruikers. Er zijn platformen die strenge eisen stellen aan aanbieders en de wijze waarop de producten worden aangeboden, maar ook platformen die zich geheel afzijdig houden. In het laatste geval is het platform niet veel meer dan een elektronisch prikbord. De mate van betrokkenheid is van belang voor de juridische kwalificatie van de relatie tussen de aanbieder (verkoper) en het onlineplatform.

Uit de uitspraak van de Hoge Raad van 9 april 2021 over Booking.com volgt dat een intermediair platform zich doorgaans begeeft op het terrein van bemiddeling als bedoeld in art. 7:425 BW. In dit arrest overweegt de Hoge Raad dat om van bemiddeling in de zin van genoemd artikel te kunnen spreken niet veel nodig is. Het is voldoende dat de werkzaamheden van het platform eraan bijdragen dat de opdrachtgever en derden overeenkomsten sluiten. Ook in een eerdere uitspraak uit 2015 (Duinzigt) heeft de Hoge Raad al eens bepaalt dat er al snel sprake is van bemiddeling indien een online tussenpersoon zich verbindt tot het in contact brengen van partijen. Om precies te zijn is er sprake van tweezijdige bemiddeling, aangezien er door het onlineplatform zowel met de aanbieders als met de afnemers een overeenkomst wordt gesloten.

De Hoge Raad trekt echter ook een grens in het arrest Duinzigt. Er is geen sprake van bemiddeling indien het onlineplatform slechts fungeert als een elektronisch prikbord. Hiervan is sprake indien de gebruikers elkaar weliswaar hebben gevonden via het platform, maar vervolgens rechtstreeks met elkaar communiceren. ‘Rechtstreeks’ wil zeggen dat de gebruikers geheel los van het platform met elkaar communiceren om de overeenkomst tot stand te brengen. Maar: dat het platform soms wordt gebruikt als elektronisch prikbord maar het niet de enige functie is, zorgt er niet direct voor dat we niet van bemiddeling kunnen spreken bij de overeenkomsten wel via het platform gesloten.

Wat voor platform is Bol.com?

Eén van de grootste platformen voor de zakelijke verkoop in Nederland is Bol.com. Naast het aanbieden van eigen producten fungeert het ook als een plek waar aanbieders en afnemers elkaar kunnen vinden. Gebruikers kunnen een zakelijk verkoopaccount aan maken om producten aan te bieden op het platform. Bol.com heeft een hoge mate van betrokkenheid bij de verkoop door externe aanbieders, onder andere omdat het aanvullende diensten aanbiedt (denk hierbij aan het verpakken, verzenden en afhandelen van betalingen). Het online platform faciliteert bovendien het contact tussen de potentiële klant en de verkoper, onder meer met een e-mailapplicatie. Bol.com is dus (ook) een intermediair platform.

Bol.com of Amazon is dus niet aan te merken als een elektronisch prikbord, aangezien de communicatie en de afhandeling van de overeenkomst doorgaans volledig via het platform verlopen.

Overdracht van een zakelijke verkoopaccount op een onlineplatform

Een ondernemer kan belang hebben bij de overdracht van de zakelijke verkoopaccount van een transactieplatform, bijvoorbeeld in het kader van een verkoop van zijn onderneming. Kan dat zomaar?

In art. 6:159 BW is bepaald dat een partij bij een overeenkomst haar rechtsverhouding met medewerking van de wederpartij kan overdragen aan een derde. De contractovername is een drie-partijenovereenkomst. Hieruit volgt dat voor overdracht van de bemiddelingsovereenkomst de medewerking vereist is van het platform. Bovendien hebben de meeste intermediaire transactieplatformen in hun algemene voorwaarden ook nog eens expliciet opgenomen dat overdracht niet is toegestaan, zonder voorafgaande toestemming. Bol.com is in haar algemene voorwaarden zeer duidelijk over de mogelijkheid van overdracht: ‘De Zakelijke Verkoper is niet gerechtigd om (een deel van) zijn/haar Zakelijke Verkopersschap over te dragen aan een derde, tenzij bol.com hier voorafgaand haar schriftelijke toestemming voor heeft gegeven’.

In onze webshop bieden wij een overeenkomst aan over de overname van het verkoopaccount. Echter is bijvoorbeeld van Bol.com bekend dat het in beginsel geen medewerking verleent aan de overdracht van een zakelijk verkoopaccount, waarschijnlijk om handel in verkoopaccounts te ontmoedigen en de kwaliteit van het aanbod te bewaken. Op de website van Bol.com staat expliciet dat het ‘niet mogelijk is om jouw verkoopaccount over te dragen aan een derde partij’.

Andere oplossingen voor de overdracht

Bol.com werkt alleen mee aan overdracht van een zakelijk account op het platform als sprake is van een wijziging van de rechtsvorm, bijvoorbeeld de omzetting van een eenmanszaak naar een BV, mits de achterliggende personen betrokken blijven (bijvoorbeeld in het kader van groei van de onderneming). een zakelijke verkoopaccount door een BV wordt gehouden, dan kan in de praktijk toch een overdracht van de account plaatsvinden. Het is immers mogelijk om de aandelen in een BV aan een derde over te dragen. De zeggenschap over de BV, en dus over het verkoopaccount, komt dan in andere handen zonder dat de voorafgaande toestemming van het platform nodig is.

Een andere mogelijkheid is dat de houder van een verkoopaccount een gebruiksrecht voor onbepaalde tijd verstrekt aan een derde. Dit is geen juridische overdracht, maar het zou wel als een economische eigendomsoverdracht kunnen worden gezien. In de meeste algemene voorwaarden is het toekennen van een gebruiksrecht of de overdracht van de economische eigendom niet expliciet verboden.

Wel hebben transactieplatformen zoals Amazon en Bol.com op grond van hun algemene voorwaarden zeer ruime bevoegdheden om het verkoopaccount te blokkeren, als de manier waarop het account wordt gebruikt niet naar hun zin is. Als het platform er lucht van krijgt dat de controle over een verkoopaccount feitelijk is overgenomen door een andere onderneming dan de formele houder van het verkoopaccount, dan kunnen ze in de praktijk toch gaan ingrijpen. In onze webshop vindt u een voorbeeld van een Overeenkomst gebruiksrecht online platform, maar een dergelijk gebruiksrecht is bij een zakelijk verkoopaccount dus niet helemaal zonder risico.